Makalemiz Ongi Yazıtı’nın B5, B6 ve G2 satırlarında, t1g2 harfleriyle yazılan ve bir boy ismi olduğu net olan kelimeyle ilgilidir. Sadece Ongi Yazıtı’nda karşımıza çıkan bu boy ismi t1 harfinin biraz daha farklı şekliyle yazılmış ve Atig olarak okunmuştur. Dönemin Çin kaynaklarını incelememiz sonucunda bu boy isminin Semerkant’ın kuzeyinde olduğu dile getirilen A-de Nehri’nin 阿得 (Erken Çince ?a-tək) ismiyle aynı olduğu açığa çıkmaktadır. Suishu ve Tongdian’e göre bu nehrin civarında yaşayan Hedie adlı bir boy mevcuttu ve bu boy daha sonra A-die olarak da adlandırılmıştı. Özellikle Uygur Kağanlığı (745-840) zamanında karşımıza çıkacak olan ve 2. Türk Kağanlığı (682-745) zamanında Tuul Nehri civarında Dokuz Oğuzlar ile beraber yaşadığı anlaşılan A-die boyu, literatürde genel olarak KT ve BK yazıtlarındaki Ediz boyu ile eşleştirilmiştir. İncelememiz sonucunda bu boyun orijinal isminin “Atig” olduğu, Türklerin dilinde önce “Ede” boy ismine dönüştüğü ve ardından “-z” çokluk ekiyle beraber “Ediz” hâlini de aldığını düşünüyoruz. Xin Tangshu’ya göre A-die boyunun xiedie 𨁂跌 (Erken Çince ɣɛt-dɛt < *Ädä) olarak da adlandırıldığının belirtilmesi, Taryat Yazıtı K2-3’teki “Ede/Ädä” boy isminin kökenini, Atig ve Ediz ile olan ilişkisini ortaya koymaktadır.
Ongi, Ediz, Atig, Yazıt, A-die